ଲୋକଟି ସେହି ଅଲୌକିକ ମଣି ସାହାଯ୍ୟରେ ମଣିକୁଣ୍ଡଳଙ୍କ କ୍ଷତ ଆରୋଗ୍ୟ କରିଦେଲା । ଏହି ଘଟଣା ପରଠାରୁ ସେ ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିବିଡ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପିତ ହେଲା । ମଣିକୁଣ୍ଡଳ ସେହି ଲୋକଟିକୁ ବ୍ୟାପାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନେକ ରହସ୍ୟ ଶିଖାଇଦେଲେ । ପ୍ରଥମେ ସେ ନିଜର ବ୍ୟବସାୟ ଓ ସମୁଦ୍ର-ଯାତ୍ରାର ଅଭିଜ୍ଞତା ବର୍ଣ୍ଣନା କଲେ । ତାଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନାଶୈଳୀ ଏତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ, ଲୋକଟି ନିଜ ସମ୍ମୁଖରେ ସେହି ଘଟଣାମାନ ଘଟିଯାଉଥିବାର ଅନୁଭବ କଲା । ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରି, ସେ ନିଜର ବ୍ୟବସାୟିକ ଜ୍ଞାନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହିତ, ସ୍ୱୟଂ ନିଷ୍ପତି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସକ୍ଷମ ହେଲା ।
ଏହା ଭିତରେ ରାକ୍ଷସ-ଦ୍ୱୀପରେ ପାଦ ରଖିବାର ସାଢେ ଚାରିମାସ ବିତିଯାଇଥାଏ । ଏତିକି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଦ୍ୱୀପରୁ ଯେଉଁ ଧନରାଶି ଆଣିଥିଲା, ତା’ର ଦ୍ୱିଗୁଣ ଉପାର୍ଜନ କରି ସାରିଥାଏ । ବ୍ୟବସାୟରେ ସେ ଅନେକ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ବସ୍ତୁ ହାସଲ କରିଥାଏ । ମଣିକୁଣ୍ଡଳଙ୍କୁ ଭକ୍ତି-ପୂର୍ବକ ଅନେକ ଉପହାର ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ବିଦାୟ ଦେଲା ଓ ନିଜ ଦେଶ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କଲା । ମହାରାଜ ତାକୁ ଛଅମାସ ସମୟ ଦେଇଥିଲେ । ତାହା ପୂରଣ ହେବାକୁ ଆଉ ପନ୍ଦର ଦିନ ବାକି ଥାଏ ।
ଗରିବ ଲୋକଟି ଏକ ଧନୀ ବଣିକ ରୂପରେ ସ୍ୱଦେଶକୁ ଫେରିଲା । ପ୍ରଥମେ ସେ ରାଜଧାନୀରେ ଏକ ସୁଦୃଶ୍ୟ ଅଟ୍ଟାଳିକା କ୍ରୟ କରି ତାହାକୁ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଏକ ମନୋରମ ପ୍ରାସାଦରେ ପରିଣତ କଲା । ଦାସ ଦାସୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲା । ଏହି ସବୁ କାମରେ ପନ୍ଦର ଦିନ ସମୟ ବିତିଗଲା ।
ଶେଷ ଦିନରେ ସେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧନୀ ବଣିକଙ୍କ ବେଶ ଧାରଣ କରି, ସାଥିରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ଉପହାର ନେଇ, ଏକ ସୁସଜ୍ଜିତ ଗାଡିରେ ବସି ରାଜପ୍ରାସାଦରେ ରାଜାଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବା ପାଇଁ ବାହାରିଲା । ସେତେବେଳେ ତା’ର ମନରେ କେତେ କ’ଣ ଭାବନା ଖେଳି ବୁଲୁଥାଏ ।
ଅନ୍ତଃପୁରରେ ପ୍ରବେଶ କରି ସେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲା ଯେ, ଗତ ଦୁଇମାସ ହେଲା ରାଜା ଗୁରୁତର ଅସୁସ୍ଥ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପିଠିରେ ଏକ ବିରାଟ ଘାଆ ବାହାରିଛି, ଯାହାକୁକି କୌଣସି ବୈଦ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କରି ଭଲ କରିପାରୁନାହାଁନ୍ତି । ସେହି କାରଣରୁ ରାଜା ଅତିଶୟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗୁଛନ୍ତି ଓ ତାଙ୍କ ଚକ୍ଷରୁ ଅଶ୍ରୁଧାରା ଶୁଖୁନାହିଁ ।
ଏହା ଶୁଣି ଲୋକଟି ବହୁତ ମନଦୁଃଖ କଲା । ପନ୍ଦରଦିନ ହେଲା ରାଜ୍ୟକୁ ଆସିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ରାଜାଙ୍କ ଖବର ନ ବୁଝି ଥିବାରୁ ନିଜେ ନିଜକୁ ଧିକ୍କାର କଲା । ତୁରନ୍ତ ଘରକୁ ଫେରି ଯାଇ ସେହି ଅପୂର୍ବ ମଣିଟି ସାଙ୍ଗରେ ଆଣି ପୁନଶ୍ଚ ଅନ୍ତଃପୁରରେ ପହଁଚିଲା ।
ଧନୀ ବଣିକ ବେଶରେ ସେ ବେଶ୍ ଆକର୍ଷଣୀୟ ମନେ ହେଉଥିବାରୁ, ରାଜଦର୍ଶନ ପାଇଁ ତା’ର କିଛି ଅସୁବିଧା ହେଲାନାହିଁ । ସେ ରାଜାଙ୍କ କକ୍ଷରେ ପ୍ରବେଶ କରି ଦେଖିଲା, ରାଜା ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ଷୀଣକାୟ ହୋଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ତାଙ୍କ ମୁଖରେ ଆଉ ସେ କାନ୍ତି ନାହିଁ । ଶଯ୍ୟାରେ ଗୋଟିଏ ଦିଗକୁ କରମାଡି ସେ ଶୋଇଛନ୍ତି । ଛଅମାସ ପୂର୍ବେ ଯେଉଁ ରାଜା, ଏତେ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସର ସହ କଥା କହୁଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ଏପରି ଦୟନୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଦେଖି, ତା’ ମନରେ ଦୁଃଖର ସୀମା ରହିଲା ନାହିଁ । ସେ ମନେ ମନେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା, “ହେ ଭଗବାନ! ତୁମର ଲୀଳା ସତରେ କେଡେ ବିଚିତ୍ର । କେତେବେଳେ କାହା ଜୀବନରେ କ’ଣ ଘଟିବ, ତାହା ତ କେବଳ ତୁମକୁ ହିଁ ଜଣା ।”
ଲୋକଟିର ଆଖିରେ ଅଶ୍ରୁ ଭରିଗଲା । କ୍ଷଣିକ ପାଇଁ ସେ ନିର୍ବେଦ ହୋଇଗଲା । ପରକ୍ଷଣରେ ନିଜକୁ ସମ୍ଭାଳି ନେଇ ସେ ଧୀରେ ଧୀରେ ମହାରାଜଙ୍କ ନିକଟକୁ ଗଲା । ରାଜାଙ୍କ ପିଠିର ଘାଆଟି ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଥିବାରୁ ତାହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖି ହେଉଥାଏ । ସେ ସେହି ଅଦ୍ଭୁତ ମଣିଟି ନେଇ, ସେହି ଅସୁସ୍ଥ ସ୍ଥାନରେ ରଖିଲା ।
ଠିକ୍ ପର ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କର ସେହି ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ଘାଆ କେଉଁଆଡେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା ଓ ଚର୍ମରେ ପୂର୍ବର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ଓ କାନ୍ତି ଫେରି ଆସିଲା । ଶୋଇଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ରାଜା ସେହି ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ କରି ପାରୁଥିଲେ । ଅକସ୍ମାତ ପୀଡାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଯିବାରୁ ସେ ତାଙ୍କ ଆଖି ଖୋଲି ଚାହିଁଲେ ।
ସେଠାରେ ବସିଥିବା ମହାରାଣୀ ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁଥିଲେ । ରାଜାଙ୍କର ଆରୋଗ୍ୟ ଦେଖି ତାଙ୍କ ଚକ୍ଷୁରୁ ଆନନ୍ଦାଶ୍ରୁ ନିଗିଡି ଆସିଲା । ସେ ହାତ ଯୋଡି ସେହି ଲୋକଟି ପ୍ରତି ନିଜର କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇଲେ ।
ରାଜା ଶଯ୍ୟା ଉପରେ ଉଠି ବସିଲେ । ସେ ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ମିଳିଯିବା ପରି ଲାଗୁଥାଏ । ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ କହିଲେ, “କିଏ ମୋତେ ଏହି ପୁନର୍ଜନ୍ମ ପ୍ରଦାନ କଲେ? କାହାନ୍ତି ସେହି ମହାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି?”
ମହାରାଣୀ ସେହି ଲୋକଟି ପ୍ରତି ଇଙ୍ଗିତ କଲେ । ରାଜା ବିସ୍ମୟଚକିତ ହୋଇ ଦେଖୁଥିବା ସମୟରେ, ସେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କଲା । ରାଜା ଶଯ୍ୟାରୁ ତଳକୁ ଆସି ତା’ର ହାତ ଧରି ପକାଇ କହିଲେ, “ମହାନୁଭବ, ମୋର ସର୍ବସ୍ୱ ଆପଣଙ୍କୁ ସମର୍ପଣ କରିଲେ ମଧ୍ୟ, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଉପକାରର ଋଣ କେବେବି ଶୁଝି ପାରିବି ନାହିଁ । ମୋ ପାଇଁ ଆପଣ ସାକ୍ଷାତ୍ ଧନ୍ୱନ୍ତରୀ ସଦୃଶ । ଏବେ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କର ପରିଚୟ ଦେଇ ମୋତେ କୃତାର୍ଥ କରନ୍ତୁ ।”
ଏହା ଶୁଣି ସେ ଲୋକଟି ସ୍ମିତ ହସି କହିଲା, “ମହାରାଜ, ଆମେ ବହୁ ଆଗରୁ ପରସ୍ପରର ପରିଚିତ । ନୂତନ ପରିଚୟର ଆଉ କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଛଅମାସ ପୂର୍ବେ ଭଗବାନଙ୍କ କୃପାରୁ ଆମେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।”
ତାହାର କଣ୍ଠସ୍ୱରରୁ ରାଜା ସେ ଲୋକଟିକୁ ଚିହ୍ନି ପାରିଲେ । ଗଦ୍ଗଦ୍ ସ୍ୱରରେ କହିଲେ, “ତାହେଲେ ତୁମେ ସେହି ଲୋକ ।” ଲୋକଟି ମହାରାଜଙ୍କ ହାତ ଧରି ତାଙ୍କୁ ଶଯ୍ୟା ଉପରେ ବସାଇଲା । ଲୋକଟି ବିନୟତାର ସହ ପ୍ରକାଶ କଲା “ରାଜନ୍, ଆପଣ ହିଁ ଆଜି ମୋର ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର କାରଣ । ଆପଣ ମୋତେ ଏପରି ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତୁ ନାହିଁ । ଆପଣ ଏବେବି ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ଅଛନ୍ତି । ଆପଣ ସଂନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଶ୍ରାମ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ । ମୁଁ ପରେ ସବୁକଥା ଆପଣଙ୍କୁ ଜଣାଇବି ।”
ରାଜା ବେଶ୍ ସୁସ୍ଥ ଅନୁଭବ କରୁଥିଲେ । ଏତେ ଦିନର ଅସୁସ୍ଥତାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଲାଗୁଥାଏ । ସେ ଯଥାରୀତି ଭୋଜନ ସମାପ୍ତ କରି ସଂନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ ଯାଏଁ ବିଶ୍ରାମ ନେଲେ । ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତ୍ତରେ ନିଜର ଉଦ୍ୟାନରେ ଉପବେଶନ କରି ଲୋକଟିକୁ ଡାକି ଆଣିବା ପାଇଁ ସେବକକୁ ଆଜ୍ଞା ଦେଲେ ।
କିଛି କ୍ଷଣ ପରେ ସେହି ଲୋକଟି ସେଠାରେ ଯାଇ ପହଁଚିଲା । ରାଜା ତା’ର ସନ୍ନିକଟରେ ବସି ରାକ୍ଷସଦ୍ୱୀପରେ ପାଦଦେବା ପରଠାରୁ ଯାହା ସବୁ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା, ତାହାସବୁ ଧ୍ୟାନର ସହିତ ସେ ତା’ଠାରୁ ଶୁଣିଲେ ।
ସମସ୍ତ ବୃତ୍ତାନ୍ତ କହିସାରିବା ପରେ ସେ ରାଜାଙ୍କୁ କହିଲା, “ମହାରାଜ, ମୁଁ ସ୍ୱୀକାର କରୁଛି ଯେ, ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଭଗବାନ, ତା’ଠାରୁ ଉପରେ ଅଛନ୍ତି । ଈଶ୍ୱର ପଂଚଭୁତରେ ଗଢା ଏହି ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା । ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ବିଧିର ନିୟମ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଭାଗ୍ୟ ଚକ୍ରରେ କେତେବେଳେ ଯେ କେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ, କେଉଁ ମୋଡରେ ଜୀବନର ଗତିପଥ ବଦଳିଯିବ, ସୌଭାଗ୍ୟ କିମ୍ବା ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ଆଗକୁ କ’ଣ ଘଟିବ, ଏହା ତ କେହି ବି କହିପାରିବେ ନାହିଁ । ଧର୍ମ ଆଚରଣ କରିବା, ଧର୍ମ ପଥରେ ଚାଲିବା ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଧର୍ମ-ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ, ସେ କ୍ରମଶଃ ସୌଭାଗ୍ୟର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୁଏ, ଈଶ୍ୱରଙ୍କର ପ୍ରିୟପାତ୍ର ହୁଏ । ମୋ କଥାରୁ ଆପଣ ପ୍ରମାଣ ଦେଖନ୍ତୁ । ମୋତେ ରାକ୍ଷସ-ଦ୍ୱୀପକୁ ପ୍ରେରଣ କରି, ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ଶୀକାର ହେବା ପାଇଁ ଆପଣ ଯେଉଁ ଯୋଜନା କରିଥିଲେ, ତାହା ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନରେ ଘଟିଗଲା । ଏହି ସତ୍ୟକୁ ଆପଣ କେବେବି ଅସ୍ୱୀକାର କରିପାରିବେ କି?”
ସେହି ସମୟରେ ରାଜା ଖୁବ୍ ଗମ୍ଭୀର ହୋଇ ସେ ଲୋକଟିର କଥା ଧ୍ୟାନର ସହିତ ଶୁଣୁଥିଲେ । ସତ୍ୟ କଥା ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ସେ ହାତ ଯୋଡି କହିଲେ, “ପ୍ରଥମେ ମୁଁ ସେହି ପରମ ମଙ୍ଗଳମୟ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ, ଓ ତତ୍ପରେ ମୋତେ ସତ୍ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ତାଙ୍କ ଦୂତ ସ୍ୱରୂପ ତୁମକୁ, ମୁଁ ନମସ୍କାର କରୁଛି । ତୁମେ ହିଁ କହିଥିଲ ନା, ସଂସାରରେ ଯେତେ ଭଲ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ସମସ୍ତେ ଭଗବାନଙ୍କର ଦୂତ ଅଟନ୍ତି ।” ଏହିପରି କହି ରାଜା ଅନ୍ତରରେ ଶାନ୍ତି ଅନୁଭବ କଲେ ।
ସେହି ରମଣୀୟ ଉଦ୍ୟାନର ପ୍ରତିଟି କୋଣରେ ଶୁଭ୍ରକାନ୍ତିର ଚନ୍ଦ୍ର କିରଣ ବିଚ୍ଛୁରିତ ହୋଇ ପଡିଥାଏ । ପ୍ରକୃତିର ସେହି ମନୋହର ଶୋଭା ଭଗବାନଙ୍କର ସ୍ୱଚ୍ଛ, ପବିତ୍ର ଆଶୀର୍ବାଦ ସଦୃଶ ସେ ଦୁହିଁଙ୍କ ଉପରେ ଝରି ପଡୁଥାଏ । ରାଜା ପରମ ଆନନ୍ଦରେ ସେ ଲୋକଟି ସହିତ ଉଦ୍ୟାନରେ ଭ୍ରମଣ କରୁଥାଆନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ରାଣୀ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ପହଁଚି ରାତ୍ରୀ ଭୋଜନ ପାଇଁ ଲୋକଟିକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଜଣାଇଲେ । ରାଜାଙ୍କ ସହିତ ରାତ୍ରୀଭୋଜନର ସୌଭାଗ୍ୟ ପାଇଁ ଲୋକଟି ରାଣୀଙ୍କୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜ୍ଞାପନ କଲା ।
